Wat is het toch dat sommige Amerikanen met een beroep op de vrijheid moeite hebben met Obamacare? Dit was de vraag die De Dijn triggerde om het boek over de vrijheid te schrijven. Het boek stelt centraal de vraag hoe onze huidige opvatting over vrijheid (inperking van staatsmacht) zich in de loop der eeuwen heeft ontwikkeld. Is onze huidige opvatting de enige kijk op vrijheid en wat betekent het om vrij te zijn in een samenleving of als samenleving?

De zoektocht naar het antwoord op deze vragen begint in 480 v.Chr. Het jaar waarin twee jonge Spartanen naar Perzië vertrokken om de Perzen van het idee af te brengen de Spartanen te onderwerpen. Een gevaarlijke missie. Want de Perzische leider Xerxes was in eerdere gevallen onverbiddelijk geweest tegen ieder die hem tegensprak. Toen Xerxes’ wachters de twee Grieken bevalen zich op de knieën te werpen voor Xerxes weigerden ze dat. ‘On bended Knee is no way to be free’. Dit verhaal en andere verhalen van dappere Grieken kregen een centrale plek in de Historiën van geschiedschrijver Herodotus. Vrijheid had te maken met vrij zijn van politieke onderwerping; als een voorwaarde waaraan bepaalde staatsvormen hebben te voldoen. Een vrije staat is een staat waarin mensen hun eigen bestuursvorm bepaalden.

Het boek staat vol met dit soort spannende verhalen Het is een dik boek (ik las de Nederlandse vertaling uit het Engels) maar het leest als een trein: na afloop van elk hoofdstuk of elke periode in de geschiedenis werd ik nieuwsgierig naar de volgende periode. Het boek eindigt met een nawoord over vrijheid in de 21e eeuw. De conclusie: ons huidige vrijheidsdenken is met name geïnspireerd door het idee dat te veel democratie slecht is voor een ander soort vrijheid: namelijk de vrijheid om van rechten en je bezit te genieten.

Wat kunnen we leren

Het hedendaagse vrijheidsbegrip wordt vooral gezien als het recht om van je individuele rechten en bezittingen te kunnen genieten. In extreme kringen wordt democratie als de vijand gezien. In dit licht bezien valt het bezwaar tegen Obamacare te begrijpen. Tegelijkertijd hoort hier een waarschuwing bij. We moeten ervoor moeten waken dit individuele vrijheidsbegrip te verheerlijken ten koste van solidariteit, participatie en saamhorigheid. De samenleving vraagt om een balans tussen individuele vrijheid en democratische vrijheid.

Over de schrijver

Annelien de Dijn is hoogleraar moderne politieke geschiedenis aan de universiteit van Utrecht.

Quote

Vrijheid is vandaag de dag een stormram tegen de democratie, en niet een ideaal dat de controle van het volk over de regering wil uitbreiden.

Informatie over het boek

Auteur: Annelien de Dijn
Titel: Vrijheid, Een Woelige Geschiedenis
Nederlandse vertaling door: Fred Hendriks
Uitgever: Alfabetuitgevers
Jaar: 2021
ISBN (ebook): 978 90213 4009 8